‘Isai, Jezusi mysliman
nga Dr Mark Durie
"Fjala i krishterë nuk është një fjalë e vlefshme, sepse nuk ekziston religjioni i krishterimit sipas Islamit". — www.answering-christianity.com
Sot, gjithmonë e më shumë ne dëgjojmë dhe lexojmë se krishterimi dhe islami ‘ndajnë’ Jezusin, i cili u përket të dyja religjioneve. Njëjtë po ashtu me Abrahamin: diskutohet mbi ‘civilizimin abrahamik’ perëndimor ku njëherë njerëzit flisnin për ‘civilizimin judeo-krishterë’. Ky ndryshim të menduarish tregon për ndikimin në rritje të Islamit.
Këto shënime japin disa informacione dhe reflektime mbi ‘Jezusin mysliman’, duke na ndihmuar t’i vendosim këto prirje në kontekstin e duhur.
Referencat në kllapa janë për Kuranin. Sistemet numerike për vargjet kuranore nuk janë të standardizuara: përgatituni që t’i lexoni edhe vargjet pranë tyre për të gjetur të duhurin.
Islami besimi fillestar
Islami e konsideron veten, jo si një besim pasues i judaizmit dhe krishterimit, por si religjioni fillestar, besim nga i cili judaizmi dhe krishterimi janë zhvilluar më pas. Në Kuran ne lexojmë se Abrahami ‘nuk ishte një jude apo i krishterë, por ai ishte një monoteist, një mysliman’ (Ali Imran 3:66). Pra janë myslimanët, jo të krishterët apo judenjtë, përfaqësuesit e vërtetë të besimit të Abrahamit në botën e sotme. (El-bekare 2:135)
Profetët Biblik ishin të gjithë myslimanë
Shumë profetë të së kaluarës pranuan religjionin e vetëm të Islamit. (Esh-shura 42:13) Cilët ishin profetët e mëparshëm? Sipas El-En’am 6:85-87 përfshihen Ibrahimi (Abrahami), ‘Is’haku (Isak), Jakubi (Jakobi), Nuhu (Noeu), Davudi (Davidi), Sylejmani (Solomoni), Ejubi (Jobi), Jusufi (Josefi), Musai (Moisiu), Haruni (Aroni), Zekarija (Zakaria), Jahjai (Gjon Pagëzori), ‘Isai (Jezusi), Iljasi, Ismaili, El-Yash’a (Elia), Junusi (Jona) and Luti (Loti).
Myslimani ‘Isa (Jezusi)
Ka dy burime kryesore për ‘Isain, Jezusin mysliman. Kurani jep historinë e jetës së tij, ndërsa koleksionet e Haditheve – përmbledhje e fjalëve dhe veprave të Muhamedit – caktojnë vendin e tij në të kuptuarin mysliman të së ardhmes.
Kurani
‘Isai, ishte një profet i Islamit
Sipas Kuranit emri i vërtetë i Jezusit ishte ‘Isa. Mesazhi tij ishte Islami i pastër, nënshtrimi tek Allahu. (Ali Imran 3:84). Si të gjithë profetët myslimanë para tij, si dhe Muhamedi pas tij, ‘Isai ishte një ligjdhënës, dhe të krishterët duhet t’i nënshtrohen ligjit të tij. (Ali Imran 3:50; El-Maide 5:48) Dishepujt e Isait ishin gjithashtu myslimanë të vërtetë, sepse ata thanë ‘Ne besuam, e ti dëshmo se ne jemi myslimanë.’ (El-Maide 5:111).
‘Librat’
Si lajmëtarët tjerë të Islamit para tij, ‘Isai e mori zbulesën e Islamit në formën e një libri. (El-En’am 6:90) Libri i Isait quhet Inxhill ose ‘ungjill’. (El-Maide 5:46) Torah ishte libri i Moisiut, dhe Zeburi (Psalmet) ishin libri i Davidit. Kështu judenjtë dhe të krishterët janë ‘ithtarë të librit’. E vetmja fe e zbuluar në këto libra ishte Islami. (Ali Imran 3:18).
Sikurse me profetët e tjerë, zbulesa e Isait vërtetonte zbulesat e profetëve të mëparshëm. (Ali Imran 3:49,84; El-Maide 5:46; Es-saff 61:6) Vetë Muhamedi vërtetoi të gjitha zbulesat e mëparshme, duke përfshirë zbulesën që iu dha Isait (En-nisa 4:47), kështu myslimanët duhet të besojnë në zbulesën që mori Isai. (El-bekare 2:136) Megjithatë, pas Isait, Inxhilli humbi në formën e tij origjinale. Sot, Kurani është udhëzuesi i vetëm i sigurt drejt mësimeve të Isait.
Biografia e ‘Isait
Sipas Kuranit, Isai ishte Mesia. Ai mbështetej nga ‘Shpirti i Shenjtë’. (El-bekare 2:87; El-Maide 5:110). Ai referohet gjithashtu si ‘Fjala e Allahut’. (En-nisa’ 4:171).
Nëna e Isait Merjemja ishte e bija e ‘Imranit, (Ali Imran 3:34,35) – shih për Amramin e Eksodit 6:20 – dhe motra e Aronit dhe (Moisiut). (Merjem 19:28) Ajo ishte birësuar nga Zekeria (babai i Gjon Pagëzorit). (Ali Imran 3:36). Kur ishte ende e virgjër (El-en’am 6:12; Merjem 19:19-21) Merjemi lindi Isanë vetëm dhe në një vend të izoluar nën një pemë të vjetër palme. (Merjem 19:22) (Jo në Betlehem).
Isai fliste ndërsa ishte një foshnjë në djepin e tij. (Ali Imran 3:46; El-Maide 5:110; Merjem 19:30) Ai bëri shumë mrekulli të tjera, siç ishte t’u frynte jetë zogjve prej balte, duke shëruar të verbrit dhe lebrosët, dhe duke ngritur të vdekurit. (Ali Imran 3:49; El-Maide 5:111). Ai gjithashtu profetizoi ardhjen e Muhamedit. (Es-saff 61:6).
Isai nuk vdiq në kryq
Të krishterët dhe judenjtë kanë korruptuar shkrimet e tyre. (Ali Imran 3:74-77, 113). Edhe pse të krishterët besojnë se Isai vdiq në kryq, dhe judenjtë shpallin se ata e vranë atë, në të vërtetë ai nuk u vra apo u kryqëzua, dhe ata që thanë se ai u kryqëzua gënjyen (En-nisa 4:157). Isai nuk vdiq por u ngrit tek Allahu. (En-nisa 4:158). Ditën e Ringjalljes vetë Isai do të jetë një dëshmitar kundër judenjve dhe të krishterëve që besuan në vdekjen e tij. (En-nisa 4:159).
Të krishterët duhet të pranojnë Islamin, dhe të gjithë të krishterët e vërtetë do ta pranojnë
Të krishterët (dhe judenjtë) nuk do të ishin liruar nga injoranca e tyre derisa Muhamedi erdhi për të sjellë Kuranin si një evidencë të qartë (El-Bejjine 98:1). Muhamedi ishte dhurata e Allahut për të krishterët që të korrigjonin të gjitha keqkuptimet. Ata duhet të pranojnë Muhamedin si Lajmëtar të Allahut, dhe Kuranin si zbulesën e tij përfundimtare. (El-Maide 5:15; El-hadid 57:28; En-nisa 4:47).
Disa të krishterë dhe judenj janë besnik dhe besojnë me të vërtetë. (Ali Imran 3:113,114). Çdo besimtar i tillë i vërtetë do t’i nënshtrohet Allahut duke pranuar Muhamedin si profet të Islamit, pra ata do të bëhen myslimanë. (Ali Imran 3:198).
Edhe pse judenjtë dhe paganët do të kenë armiqësinë më të madhe kundër myslimanëve, do të jenë të krishterët që do të jenë më ‘afër në dashuri me besimtarët’, pra ndaj myslimanëve. (El-Maide 5:82). Të krishterët e vërtetë nuk do të duan armiqtë e Muhamedit. (El-Muxhadele 58:22). Me fjalë të tjera, kushdo që kundërshton Muhamedin nuk është i krishterë i vërtetë.
Të krishterët që e pranojnë ose refuzojnë Islamin
Disa judenj dhe të krishterë janë besimtarë të vërtetë, duke pranuar Islamin: shumica janë mëkatarë. (Ali Imran 3:109).
Shumë murgj dhe rabinë janë lakmitarë për pasuri dhe ndalojnë njerëzit të vijnë tek Allahu. (Et-Tevbe 9:34,35).
Të krishterët dhe judenjtë që nuk i besojnë Muhamedit do të shkojnë në ferr. (El-bejjine 98:6).
Myslimanët nuk duhet të kenë si shok të krishterët ose judenjtë. (El-Maide 5:51). Ata duhet të luftojnë kundër të krishterëve dhe judenjve që refuzojnë Islamin derisa të dorëzohen, të paguajnë taksën dhe të poshtërohen. (Et-tebe 9:29). Kësaj mund t’i shtohen shumë vargje kuranore me temën e xhihadit në rrugën e Allahut, sikurse dhe ‘Libri i Xhihadit’ që gjendet në përmbledhjet e Haditheve.
Besimet krishtere
Të krishterët nuk urdhërohen të besojnë se Isai është biri i Perëndisë: ‘Është larg madhështisë së jashtëzakonshme që ai të kishte një bir’. (En-nisa 4:171; El-furkan 25:2). Isai ishte thjesht një qenie njerëzore, dhe një rob i Allahut. (En-nisa 4:172; Ali Imran 3:59).
Në Kuran shpallet se të krishterët besojnë në një familje Perëndish – Ati Perëndi, nëna Mari dhe djali Isa – por Isai e kundërshtoi këtë mësim. (El-Maide 5:116). Doktrina e Trinitetit paraqet mosbesim dhe një dënim i dhimbshëm i pret ata që e besojnë këtë. (El-Maide 5:73).
‘Isai (Jezusi) në Hadith
‘Isai shkatërruesi i krishterimit
Profeti ‘Isa do të ketë një rol të rëndësishëm në kohët e fundit, duke e vërtetuar Islamin dhe duke luftuar derisa t’i shkatërroj të gjitha religjionet për ta shpëtuar Islamin. Ai do ta vret të Ligun (Dexhallin), që është një figurë apokaliptike e anti-Krishtit.
Në një traditë ne lexojmë që asnjë profet nuk do të vijë në tokë përderisa ‘Isai të mos kthehet si ‘njeri i gjatësisë mesatare apo ngjyrë të kuqe të fytyrës, duke i mbathur dy veshje shkëlqyese, me pamje sikur pikat po i bien nga koka edhe pse nuk do jetë i lagur. Ai do luftojë për hir të Islamit. Ai do ta thyej kryqin, do ti vret derrat dhe shfuqizoj taksat (xhizjen). Allahu do t’i shkatërroj të gjitha religjionet përveç Islamit. Ai (‘Isai) do ta shkatërroj të Ligun dhe do të jetoj për dyzet vjet dhe pastaj do të vdes’. (Sunan Abu Davud, 37:4310). Sahih Muslimi ka një variant të kësaj tradite: ‘Biri i Merjemës… do të zbres së shpejti në mes jush si gjykatës i drejtë. Ai do t’i… shfuqizoj taksat lokale dhe do shtohet në atë masë sa askush nuk do pranoj dhurata bamirësie.’ (Sahih Muslimi 287).
Çfarë nënkuptojnë këto thënie? Kryqi është simbol i krishterimit. Të thyesh kryqet do të thotë shfuqizosh krishterimin. Derrat lidhen me të krishterët. T’i mbysësh derrat është një mënyrë tjetër e të shprehurit rreth shkatërrimit të krishterimit. Me anë të ligjit islamik tatimet (xhizja) e blejnë mbrojtjen e jetëve dhe pronën e ‘ithtarëve të librit’ të pushtuar. (Et – tevbe 9:29). Shfuqizimi i tatimeve nënkupton që xhihadi ka filluar sërish kundër të krishterëve (dhe judenjve) që jetojnë nën Islam, të cilët duhet të konvertohen në Islam apo ndryshe të vriten apo të skllavërohen. Bollëku i pasurisë i referohet pasurisë së fituar të myslimanëve nga lufta. Kjo është çfarë ‘Isai mysliman do të bëjë kur të kthehet në ditët e fundit.
Juristët myslimanë i konfirmojnë këto interpretime: konsideroni për shembull, sundimin e Ahmed ibn Nakib el-Misri (v. 1368).
"... koha dhe vendi për [xhizjen] është para zbritjes përfundimtare së Jezusit (paqja qoftë mbi të). Pas ardhjes përfundimtare të tij, asgjë përveç Islamit s’do të pranohet nga ta, sepse marrja [e xhizjes] është efektive vetëm derisa Jezusi të zbret (paqja qoftë mbi të dhe profetin tonë)… " (The Reliance of the Traveller. Trans. Nuh Ha Mim Keller, fq. 603).
Ibn Nakib më tej thekson kur Jezusi kthehet, ai do të sundoj ‘si ndjekës’ i Muhamedit.
Komente kritike rreth ‘Isait (Jezusit) mysliman
‘Isai nuk është një figurë historike
Isai i Kuranit nuk është një figurë historike. Identiteti dhe roli i tij si profet bazohet kryesisht në zbulimet e supozuara të Muhamedit gati gjysmë mileniumi pasi Jezusi i historisë jetoi dhe vdiq.
Emri i Jezusit nuk ka qenë kurrë ‘Isa
Gjuha amtare e Jezusit ishte Arameishtja. Gjatë jetës së tij ai ishte quajtur Yeshua në arameisht dhe Jesu në greqisht. Kjo është e njëjta si ta thërrasësh një person John në anglisht dhe Jean në frengjisht: Jesu, shqiptuar "Jesoo", është forma greke e arameishtës Yeshua. (S-ja në fund tek Jesu-s është mbaresa greke gramatikore). Yeshua është vetvetiu një formë e fjalës hebrenje Yehoshua’, që nënkupton ‘Zoti është shpëtimi’. Sidoqoftë Yehoshua’ normalisht në anglisht do të ishte Joshua. Pra Joshua dhe Jesus janë variante të të njëjtit emër.
Është interesant që emri i Jezusit Yehoshua’ e mban në vete emrin e përveçëm hebrenj për Perëndinë, rrokjen e parë Yeh- shkurtesë për YHWV ‘PERËNDIA’.
Yeshua i Nazaretit nuk është quajtur asnjëherë ‘Isa, një emër që Kurani i jep atij. Të krishterët arabë i referohen Jezusit si Yasou’ (nga Yeshua) e jo ‘Isa.
Jezusi nuk ka marrë ndonjë ‘libër’
Sipas Kuranit, ‘libri’ që iu është zbuluar ‘Isait qe Inxhilli. Fjala Inxhill është një formë e korruptuar e fjalës greke euanggelion ‘lajmi i mirë’ apo ungjill. Çfarë ishte kjo euanggelion? Kjo ishte pikërisht si Jezusi i është referuar mesazhit të tij: si lajm i mirë. Shprehja euanggelion nuk i është referuar një teksti të caktuar të zbuluar, dhe nuk ka absolutisht asnjë dëshmi që Jezusi të ketë pranuar ndonjë ‘libër’ të zbulesës nga Perëndia.
‘Ungjijtë’ e Biblës janë biografi
Termi euanggelion më vonë filloi të përdorej si titull i katër biografive të Jezusit të shkruara nga Mateu, Marku, Luka dhe Gjoni, ‘ungjijtë’. Ky ishte zhvillimi sekondar i kuptimit. Me sa duket këtu Muhamedi e mori idenë e tij të gabuar të Inxhillit për të qenë një ‘libër’.
Shumica e të ashtuquajturve profetë të Islamit nuk pranuan libër
Në të vërtetë gjithë të ashtuquajturit ‘profetë’ të Islamit, emrat e të cilëve janë huazuar nga shkrimet hebrenje, nuk pranuan asnjë ‘libër’ apo kod ligjor. Për shembull, Psalmet nuk janë një libër që e zbulojnë Islamin sikurse pohon Kurani, por një grumbull i këngëve të adhurimit, disa prej të cilave janë vetëm të Davidit. Nuk ekziston asnjë copë evidence në historinë biblike të Davidit që ai të ketë pranuar ndonjë libër të ligjeve për izraelitë. Ata tanimë e kishin Torën e Moisiut për ta ndjekur. Prandaj, Davidi nuk ishte profet në kuptimin kuranor të kësaj fjale. Sikurse edhe shumica e profetëve të pohuar nga Islami nuk ishin ligjdhënës apo sundues.
Profecia biblike dhe profecia islamike nuk janë e njëjta gjë
Kuptimi biblik i profecisë dallon plotësisht nga ajo e Muhamedit. Profecia biblike nuk konsiderohet si një pasazh i një teksti të përjetshëm para-ekzistues sikurse Kurani, por një mesazh nga Perëndia për një kohë dhe vend të caktuar. Profet biblik është ai të cilit Perëndia i zbulon gjëra të fshehura dhe i cili pastaj vepron si një agjent verbal i Perëndisë. Kur gruaja samaritane e quajti Jezusin profet (Gjoni 4:19), ajo e bëri këtë sepse ai kishte folur për gjëra në jetën e saj të cilat mund t’i dinte vetëm në mënyrë mbinatyrore. Krishterimi mëson që Jezusi ishte profet, por që nuk solli ndonjë ‘libër’: ai vetë ishte ‘Fjala e Perëndisë’ e gjallë, një titull i përdorur i ‘Isait në Kuran.
Në asnjë mënyrë profecitë e referuara në Bibël nuk janë pjesë e vetme e tekstit biblik. Bibla përbëhet nga një shumëllojshmëri e gjerë e materialeve origjinale të shkruara për arsye të shumta, përfshirë letra, këngë, poezi dashurie, rrëfime historike, tekste legale, urtësi proverbiale sikurse dhe pasazhe profetike. Këto konsiderohen të inspiruara nga Perëndia, porse jo të diktuara nga një libër i përjetshëm qiellor.
Si histori profetike, Kurani përmban shumë gabime dhe anakronizma
Pretendimi që Jezusi nuk ishte ekzekutuar me anë të kryqëzimit është pa ndonjë përkrahje historike. Një prej gjërave ku të gjitha burimet e hershme pajtohen është pikërisht kryqëzimi i Jezusit.
Merjemja nëna e ‘Isait thirret motra e Aronit, si dhe vajza e babait të Aronit ‘Imranit (hebraisht Miriam). Haptazi Muhamedi e ka ngatërruar Marinë (hebr. Miriam) me Miriamin e Eksodit. Që të dyja kanë jetuar në një distancë kohore më tepër se një mijë vjet.
Në Bibël Hamani është shërbëtor i Asueros në Media dhe Persi (Libri i Esterit 3:1-2). Sidoqoftë Kurani e vendos atë në një periudhë kohore më shumë se një mijë vjet më parë, si shërbëtor i Faraonit në Egjipt.
Pohimi që të krishterët besojnë në tre Perëndi – Ati, biri Jezus dhe nëna Mari – është e gabuar. Kurani po ashtu është në gabim kur deklaron që hebrenjtë thonë Uzejri është bir i Perëndisë. (Et-Tevbe). Akuza për politeizëm ndaj krishterimit dhe judaizmit është një keqinformim dhe e pavërtetë. (Ligji i Përtërirë 6:4, Jakobi 2:19a).
Ngjarja e ‘dashit me dy brirë’ (El-Kehf 18:82 po ashtu Danieli 8:3, 20-21) buron nga romanca e Aleksandrit. Me siguri, Aleksandri i madh nuk ka qenë mysliman.
Problemi me emrin ‘Isa është diskutuar tashmë. Po ashtu emra të tjerë biblik janë keqkuptuar në Kuran dhe kanë humbur kuptimin e tyre. Për shembull Elisha, që do të thotë ‘Perëndia është shpëtimi’, paraqitet në Kuran si al-Yash’a, duke e kthyer El ‘Perëndia’ në al-nyje e shquar’. (Tradita islamike veproi njëjtë edhe me Aleksandrin e Madh, duke e quajtur atë al-Iskender ‘Skënderi’). Abrahami ‘Babai i shumë kombeve’ (Zanafilla 17:5) do të ishte përfaqësuar më mire me një emër si Aburahim ‘baba i mëshirës’ se sa Ibrahim, që në arabisht nuk ka fare kuptim.
Sipas Kuranit ishte një samaritan ai që e bëri viçin e artë, i cili pastaj u adhurua nga izraelitët në shkretëtirë (Taha 20:85) gjatë eksodit. Në fakt ishte Aroni (Eksodi 34:1-6). Samaritanët nuk kanë ekzistuar deri disa shekuj më vonë. Ata ishin pasardhës të izraelitëve verior shekuj pas eksodit.
Shumë ngjarje kuranore mund të gjurmohen tek tregimet popullore judenje dhe krishtere dhe në literaturë tjetër apokrife. Për shembull ngjarja e Abrahimit duke i shkatërruar idhujt (Es-saffat 37) gjendet në rrëfimin popullor judaik, Rabai Midrash. Ngjarja kuranore e Zekarias, babait të Gjon Pagëzorit, bazohet në fabulën krishtere të shekullit të dytë. Tregimi i Jezusit duke u lindur nën pemën e palmës është po ashtu e bazuar në një fabul të vonshme, sikurse është edhe tregimi i Jezusit duke i bërë zogjtë nga balta të gjallë. Çdo gjë që Kurani flet për Jezusin e që nuk gjendet në Bibël mund të gjurmohet në fabulat e hartuara më tepër se një qind vjet pas vdekjes së Jezusit.
Titujt e Jezusit Mesi dhe Fjalë e Perëndisë, të cilat Kurani i përdorë, nuk gjejnë sqarim në Kuran. Sidoqoftë në Bibël, vendi nga cili janë marrë këto tituj janë mirë të integruar në tërë sistemin teologjik.
Kurani e përmend Frymën e Shenjtë në lidhje me Jezusin, duke përdorur fraza që rrjedhin nga ungjijtë. Ibn Ishak (Jeta e Muhamedit) njofton që Muhamedi e kishte përdorur këtë ‘Frymë’ për engjëllin Gabriel (shikoni po ashtu En-nahl 16:102, El-bekare 2:97). Mirëpo fraza biblike “Fryma e Perëndisë’ (Ruach Elohim) apo ‘Fryma e Shenjtë’ mund të kuptohet vetëm në dritën e shkrimeve hebrenje. Me siguri nuk i referohet ndonjë engjëlli.
Parashikimet e pretenduara të Jezusit lidhur me ardhjen e Muhamedit (Es-saff 61:6) duket që bazohet në leximin e ngatërruar të Gjonit 14:26, një pasazh që në fakt i referohet Frymës.
Shkrimet hebrenje ishin Bibla e Jezusit. Ai pohoi autoritetin dhe besueshmërinë e tyre dhe predikoi nga ato Shkrime. Nga këto Shkrime të njëjta ai e njohu Perëndinë si Adonai Elohim, Zoti Perëndi i Izraelit. Ai nuk e thirri Perëndinë Allah, që duket të ketë qenë një emër apo titull i një hyjnie arabe të adhuruar në Mekë para Muhamedit. Babai pagan i Muhamedit, i cili vdiq para se të lindte Muhamedi, tanimë e mbante emrin ‘Abd Allah’ ‘rob i Allahut’, dhe xhaxhai i tij është quajtur Obeid Allah.
Ne lexojmë që En-nexhm 53:19-23 përpiqet të hedh poshtë besimin pagan arab se Allahu kishte bij të quajtur Uza, Lat dhe Menat. (Shih po ashtu në En-nahl 16:57 dhe El-En’nam 6:100).
Tregimet biblike janë të pasur me detaje historike, shumë të konfirmuar nga arkeologjia. Ato mbulojnë një periudhë prej më tepër se një mijë vjet dhe zbulojnë një proces të gjatë të një zhvillimi teknologjik dhe kulturor. Në kontrast, historisë së shenjtë të Kuranit i mungon përkrahja arkeologjike. Tregimet e fragmentuara dhe të shkëputura të tij nuk ofrojnë pasqyrim autentik të kulturave historike. Asnjë emër nga Izraeli i vjetër nuk është përmendur, as edhe Jerusalemi. Shumë prej historive të supozuara ta raportuar në Kuran nuk kanë verifikim të pavarur. Për shembull thuhet që Abrahami dhe Ismaeli ndërtuan Qabenë në Meka (El-bekare 2: 127), por kjo është plotësisht e paverifikuar. Ngjarja biblike, e vjetër më shumë se një mijë vjet, nuk e vendos Abrahamin askund afër Arabisë.
Kurani nuk është burim i besueshëm për historinë biblike
Kurani, i shkruar në shekullin e 7të pas Krishtit, nuk mund të konsiderohet që ka një autoritet çfarëdo qoftë për të na informuar rreth Jezusit nga Nazareti. Nuk ofron dëshmi rreth pohimeve të këtij libri lidhur me historinë biblike. Gabimet e numërta historike reflektojnë një kuptim të ngatërruar të Biblës.
Islami e përvetëson për vete historinë judaike dhe krishtere
Kur Muhamedi e ndërlidhi emrin e Allahut me historitë religjioze të judaizmit dhe krishterimit, këtë e bëri si një mënyrë për t’i deklaruar ata për islamin. Në dritën e ngjarjeve të mëvonshme, pohimi që Islami ishte religjioni origjinal dhe gjithë profetët paraprak qenë mysliman, mund të konsiderohet si një përpjekje për t’i përvetësuar historitë e feve të tjera për islamin. Efekti i tërë kësaj ishte për të grabitur krishterimin dhe judaizmin nga historitë e tyre.
Merrni parasysh që shume vende biblike, sikurse varret e Patriarkëve hebrenj dhe Maja e tempullit, deklarohen sipas islamit si vende myslimane, as judenje e as krishtere. Pas të gjithave, Kurani në mëson që Abrahami ‘ishte mysliman’. Nën sundimin islamik gjithë judenjtë dhe të krishterët qenë të ndaluar nga vendet e tilla.
Vendi i shkrimeve judenje në Krishterim është plotësisht i ndryshëm nga vendi i Biblës në Islam
Ekziston një dallim fundamental në mes të qëndrimeve krishtere ndaj shkrimeve judenje dhe qëndrimeve islamike ndaj Biblës. Të krishterët i pranojnë shkrimet hebrenje. Ato ishin shkrimet e Jezusit dhe apostujve. Ato ishin shkrimet e kishës së hershme. I tërë besimi dhe praktika e krishterë qëndrojnë mbi to. Konceptet themelore krishtere si ‘Mesia’ (greqisht ‘Christos’), ‘Fryma e Perëndisë’, ‘Mbretëria e Perëndisë’ dhe ‘shpëtimi’ janë të rrënjosura thellë në traditat biblike.
Tërheqim vëmendjen po ashtu që seminaret krishtere i kushtojnë një kohë të konsiderueshme studimeve të shkrimeve hebrenje. Kjo është një pjesë integrale e trajnimeve për shërbesë krishtere. Shkrimet hebrenje lexohen (në përkthim) çdo të diel në shumë kisha në mbarë botën.
Në kontrast trajtimi islamik i Biblës është i një mos respekti të plotë. Ndonëse ka për synim t’i ‘verifikoj’ të gjitha zbulesat e mëhershme profetike, Kurani është i pavëmendshëm sa i përket përmbajtjes së vërtetë të Biblës. Pohimi që të krishterët dhe judenjtë me paramendim i kanë ndryshuar shkrimet e tyre është pa ndonjë dëshmi dhe kjo shërben vetëm për t’i mbuluar pamjaftueshmëritë historike të Kuranit. Shkollarët myslimanë rrallë kanë një kuptim të informuar të Biblës apo teologjisë biblike dukë ngelur injorant rreth këtyre realiteteve.
Ca zëra bashkëkohore myslimane rreth Jezusit
Jaser Arafati, në fjalimin e tij për konferencë shtypi në Kombet e Bashkuara në vitin 1983 e quajti Jezusin "martirin e parë palestinez që mbajti shpatën" (pra ai ishte një luftëtar lirie për Islamin).
Sheiku Ibrahim Mad’hi, punëtor i autoriteteve palestineze, u transmetuar drejtpërsëdrejti në televizionin e autoriteteve palestineze: “Hebrenjtë presin Mesinë e tyre jude të rremë, ndërsa ne presim me ndihmën e Allahut… Jezusin, paqja qoftë mbi të. Duart e pastra të Jezusit do ta vrasin mesinë e rremë judaik. Ku? Në qytetin e Zotit, në Palestinë.
Autori Shamim A. Sidiki nga Flashing, Nju Jork e vendosi pozitën klasike të Islamit drejt krishterimit qartë në një letër drejtuar Daniel Pajps, kolumnist i New York Post:
"Abrahami, Moisiu, Jezusi dhe Muhamedi ishin të gjithë profetë të Islamit. Islami paraqet trashëgiminë e përbashkët të komunitetit judeo-krishtero-mysliman të Amerikës dhe themelimi i Mbretërisë së Perëndisë është përgjegjësi e përbashkët e të tre besimeve abrahamike. Islami ishte din (besim, mënyrë e jetës) i judenjve dhe të krishterëve, të cilët më vonë e humbën atë si rezultat i ndryshimeve njerëzore. Tani myslimanët duan t’i përkujtojnë vëllezërit e tyre hebrenj dhe të krishterë për din-in e tyre origjinal [religjionin]. Këto janë fakte historike."
Shfuqizimi historik – i cili duket të vërteton krishterimin dhe judaizmin ndërkohë që i mohon dhe zëvendëson ato – është një gjilpërë vrasëse e apologjetikëve myslimanë. Ajo çfarë konfirmohet nuk është as krishterimi as judaizmi, por Jezusi si profet i Islamit, Moisiu si mysliman etj. Kjo ka për qëllim t’i ‘kthejë’ të krishterët dhe hebrenjtë në Islam, për çfarë edhe Sidiki i referohet kur flet për ‘përgjegjësinë e përbashkët’ të hebrenjve dhe të krishterëve për të themeluar ‘Mbretërinë e Perëndisë’. Me anë të kësaj ai mendon që të krishterët dhe hebrenjtë amerikanë duhet të punojnë të themelojnë ligjin e sheriatit dhe sundimin e Islamit në Shtetet e Bashkuara.
Përfundimi
‘Isai (Jezusi) i Kuranit është produkt i një fabule, imagjinate dhe injorance. Kur myslimanët e respektojnë këtë ‘Isa, ata e kanë dikë tjetër në mendje nga Yeshua apo Jezusi i Biblës dhe ai i historisë. ‘Isai i Kuranit nuk është i bazuar në asnjë trajtë të njohur të ndonjë prove historike, por në fabula që ishin aktuale në shekullin e shtatë në Arabi.
Për shumë myslimanë besnikë ‘Isai është i vetmi Isa që njohin. Por nëse ndonjë e pranon këtë ‘Jezus’ mysliman, atëherë ai e pranon edhe Kuranin: ai e pranon Islamin. Besimi në këtë ‘Isa përfitohet në këmbim të shpifjeve që hebrenjtë dhe të krishterët i kanë ndryshuar shkrimet e tyre, një akuzë pa përkrahje historike. Besimi në këtë ‘Isa në fakt nënkupton që shumë prej historisë krishtere dhe hebrenje është në fakt histori islamike.
Jezusi i ungjijve është themeli mbi të cilin u zhvillua krishterimi. Duke e islamizuar atë dhe duke bërë nga ai një profet mysliman i cili e predikoi Kuranin, Islami e shkatërron krishterimin dhe merr pushtetin mbi tërë historinë e saj. Njëjtë vepron edhe me judaizmin.
Në kohët e fundit përshkruar nga Muhamedi, ‘Isai bëhet një luftëtar që do kthehet me shpatën dhe heshtën e tij. Ai do ta shkatërroj religjionin e krishterë dhe do ta bëjë Islamin religjionin e vërtete në mbarë botën. Përfundimisht në gjykimin e fudit ai do t’i dënoj të krishterët me ferr për besimin e tyre në kryqëzim dhe mishërim.
Akti final i ‘Isait mysliman reflekton strategjinë apologjetike islamike në relacion me krishterimin, që është për të mohuar Yeshua-n e historisë dhe ta zëvendësoj atë me faksimilen e Muhamedit në mënyrë që asgjë të mos ngelet përveç Islamit.
"Pohimet aktuale myslimane mund të thuhet janë superseceoniste që e tërë historia biblike e Izraelit dhe krishterimit është histori islamike, që të gjithë profetët, Mbretëritë e Izraelit dhe Judës dhe Jezusi qenë myslimanë. Që një ithtarë i librit të guxoj të sfidoj këtë qëndrim është një arrogancë e pa tolerueshme për një teolog islamik. Hebrenjtë dhe të krishterët janë në këtë mënyrë të deprimuar nga shkrimet e tyre të shenjta dhe nga vlerat e tyre të thella."
— Bat Ye’or në Islam and Dhimmitude: where civilizations collide, fq.370.
SHTOJCË: Dëshmia historike për Jezusin (Yeshua) nga Nazareti dhe vdekja e tij me anë të kryqëzimit
Burimet jo-krishtere rreth Jezusit
• Taciti (v. 55-120 pK), një historian i famshëm i Romës antike, shkroi në gjysmën e fundit të shekullit të parë që ‘Christus… është dënuar me vdekje nga Ponc Pilati, administrator i Judesë në sundimin e Tiberiusit: por paragjykimi i dëmshëm, i përmbajtuar për një kohë, u ndez sërish jo vetëm nëpër Jude ku buroi dëmi por edhe në qytetin e Romës po ashtu.’ (Analet 15:44).
• Sutoni duke shkruar rreth vitit 120 p.K na tregon për çrregullimet e hebrenjve ndaj ‘nxitjes së Chrestus’, gjatë kohës së perandorit Klaudius. Kjo mund t’i referohet Jezusit dhe duket qe lidhet me ngjarjet e Veprave te Apostujve 18:2, e cila u realizua në vitin 49 p.K.
• Talusi, një historian sekular duke shkruar ndoshta rreth vitit 52 p.K i referohet vdekjes së Jezusit në një diskutim rreth errësirës që mbretëroi mbi vend pas vdekjes së tij. Origjinali është humbur, por argumentet e Talusit – që sqarojnë çfarë ndodhi si eklips solare – citohen nga Julius Afrikanus në fillim të shekullit të 3të.
• Mara Bar-Serapion, një sirian që shkroi pas shkatërrimit të Tempullit në vitin 70 p.K, e përmend ekzekutimin e mëhershëm të Jezusit, të cilin ai e quan ‘Mbret’.
• Talmudi babilonian i referohet kryqëzimit (duke e quajtur varje) të Jezusit Nazaretas në natën e Pashkës. Në Talmud Jezusi po ashtu quhet biri jo legjitim i Marisë.
• Historiani hebrenj Jozefi e përshkroi kryqëzimin e Jezusit nën Pilatin në Antikitetet e tij, rreth vitit 93/94 p.K. Jozefi po ashtu i referohet Jakobit vëllait të Jezusit dhe ekzekutimit të tij gjatë kohës së kryepriftit Ananus-it (apo Annas-it).
Letrat e Palit
• Letrat e Palit qenë shkruar në intervalin kohor 20-30 vjet pas vdekjes së Jezusit. Ato janë dokumente historike të vlefshme, aspak më të vogla për nga rëndësia sepse përmbajnë rrëfimet e besimit të cilat pa dyshim datojnë nga dekadat e para të komunitetit të krishterë.
Pali u bë besimtar në Jezusin vetëm disa vite pas kryqëzimit të Jezusit. Ai shkruan në letrën e parë të Korintasve ‘Sepse unë ju kam transmetuar para se gjithash ato që edhe unë vetë I kam marrë, se Krishti vdiq për mëkatet tona sipas Shkrimeve, se u varros dhe i ringjall të tretën ditë, sipas Shkrimeve, edhe se iu shfaq Kefës (Pjetrit) dhe pastaj të dymbëdhjetëve.’ Kjo e bën të qartë që besimi në vdekjen e Jezusit ekzistonte që nga fillimi i krishterimit.
Katër ungjijtë
• Katër ungjijtë qenë shkruar në periudhën prej 20-60 vjet pas vdekjes së Jezusit, me kujtesën e gjallë të ngjarjeve që përshkruajnë.
Ngjarjet që ungjijtë përshkruajnë në shumicën e rasteve ndodhën në dritën e plotë të shqyrtimeve publike. Mësimet e Jezusit ndiqeshin nga turma të mëdha. Kishte shumë dëshmitarë të ngjarjeve të jetës së tij. Vdekja e tij qe një ekzekutim publik.
Provat që ofrojnë dorëshkrimet rreth Biblës dhe transmetimit të saj
Provat e dorëshkrimeve rreth shkrimeve greke janë dërrmuese, shumë më të mëdha se për çdo tekst tjetër të lashtë. Mbi 20,000 dorëshkrime dëshmojnë për to. Përderisa ka gabime gjatë kopjimit, siç edhe mund të pritet prej duarve të kopjuesve, këto janë pothuajse krahasimisht të vogla dhe integritet themelor i procesit të kopjimit është përkrahur në mënyrë të fuqishme.
Veç kësaj, kur të krishterët perëndimor i studiuan Shkrimet hebrenje gjatë Renesancës, ata i gjetën ato të jenë mrekullisht afër në pajtim me përkthimet e tyre greke dhe latine të cilat qenë kopjuar përsëri dhe përsëri mbi një mijë vjet. Gabime gjatë kopjimit kishte dhe disa ndryshime të vogla, por asnjë fabrikim i rëndësishëm i një shkalle të jashtëzakonshme që do të kërkohej për të sajuar ngjarjen e vdekjes së Jezusit.
Njëlloj edhe kur dorëshkrimet e Detit të Zi ishin zbuluar ato përmbanin dorëshkrimet biblike hebrenje që datonin para kohës së Jezusit. Këto po ashtu u pajtuan shumë afër me dorëshkrimet më të vjetra masoretike hebrenje të një periudhe mbi një mijë vjet më të hershme. Sërish, asnjë fabrikim por dëshmi e kopjes besnike të mrekullueshme.
Përfundimi: Jezusi nga Nazareti është një figurë historike
Haptazi ekzistojnë ngjarje të shënuara në lidhje me jetën e Jezusit që shume jo të krishterë nuk do t’i pranonin, sikurse janë mrekullitë, lindja e virgjër dhe ringjallja. Sidoqoftë ajo që qëndron jashtë këtij debati është se Yeshua (‘Jezusi’) nga Nazareti ishte një figurë historike, i cli jetoi, tërhoqi ndjekje gjatë jetës së tij nga mesi i bashkëkombësve hebrenj dhe ishte ekzekutuar me anë të kryqëzimit nga autoritetet romake, pas së cilës ndjekësit e tij u përhapën shumë shpejt. Burimet sekulare dhe ato krishtere të periudhës pajtohen rreth kësaj.
Burimet primare lidhur me historinë e jetës publike të Jezusit janë ungjijtë. Këto qenë shkruar relativisht shpejt pas vdekjes së tij – me kujtesën e gjallë – dhe kemi çdo indikacion që këto burime ka qenë të pranuara si të besueshme në komunitetin e hershëm të krishterë, gjatë periudhës kur dëshmitarët e dorës së parë dhe të dytë ishin ende në dispozicion.
Mund të përfundojmë që çdo deklaratë rreth ‘Isait (Jezusit) në Kuran, e bërë gjashtë shekuj pas vdekjes së Jezusit, duhet të gjykohet përkundër provave historike nga këto burime të shekullit të parë dhe jo e kundërta.
Disa diskutime të dobishme rreth këtyre çështjeve mund të gjenden në:
http://www.debate.org/topics/theo/islam_christ.html
http://www.debate.org.uk/topics/theo/qur-jes.htm
http://www.answering-islam.org/Intro/replacing.html
Për më tepër lexime: The Jesus I never knew (Jezusin që kurrë nuk e kam njohur), nga Philip Yancey.
Autori i këtyre shënimeve është një Shërbestar Anglikan në St. Hilary’s Anglican Church Kew. Ai është po ashtu asistent senior i Departamentit të Linguistikës dhe Linguistikës Aplikative pranë Universitetit të Melburnit, me titullin e nderuar Asistent Profesor dhe ka qenë më parë udhëheqësi i Departamentit të Linguistikës dhe Studimeve Gjuhësore. Ai ka shkruar disa libra rreth gjuhës dhe kulturës së Akenezëve, popull Islamik nga Indonezia dhe është zgjedhur si anëtarë i Akademisë Australiane të Njerëzimit në 1992 për këtë punë hulumtuese. Ai ka shërbyer si anëtarë i Këshillit të Akademisë për një kohë gjatë viteve të 1990-ta.
Përktheu: Luka
Titulli origjinal i këtij artikulli në gjuhën angleze është: Isa, the Muslim Jesus