Mitraizm nedir? Ne değildir?

Mitraizm Hristiyanlık öncesi dönemlerde Roma imparatorluğunun resmi diniydi...

Bugün çeşitli Hristiyan karşıtı kitaplarda Mitraizmin ne demek olduğu tam anlaşılmadan "Hristiyanlık mitraizm den birtakım inançlar almıştır" yorumları yapılmaktadır... Bu iddialar aslında yüzyıllardır dile getirilmektedir ve Hristiyanlarca cevaplanmaktadır.

Fakat son zamanlarda bu konunun üzerinde daha fazla durulması nedeniyle Mitraizm üzerinde çalışan bilim adamları şu yorumu yapmaktadır: "Hristiyanlık ile mitraizm arasındaki sözde benzerliklerden hiçbiri gerçek anlamda benzerlik değildir,birtakım saptırmalar vardır"(Frek.JM -- Freke, Timothy and Peter Gandy. The Jesus Mysteries: Was the "Original Jesus" a Pagan God? New York: Harmony Books, 1999.MS -- Mithraic Studies: Proceedings of the First International Congress of Mithraic Studies. Manchester U. Press, 1975.)


Mitracılığın tarihi MÖ1400 yıllarına kadar uzanır. Mitra o yıllarda Hintlerin diniydi... Fakat o zamanlardan sonra geniş bir alana yayılmış ve tarihin her döneminde yerleştiği yerin de kültüründen etkilenerek büyümüştür...
"Mitra" daha sonraları "savaşçı" kimliğine büründü sonraki yıllarda zoroastrianizm den de etkilenerek bu sefer Zoroastrian düalizmindeki "Ohrmazd" ve "Ahriman" arasında aracı rolünü üstlendi.. Bu örnekler Mitracılığın neredeyse bütün kültürlerden etkilendiğini görmek için yararlıdır...


Daha sonra Mitraizm Romalıların inançlarından da etkilenerek Romalıların resmi dini oldu..Bu arada Değişik kültürlerin Mitraları birbiriyle çelişiyordu...Mesela Roman Mitrasında Mitra bir boğayı keserken betimlenirken ilk dönemlerde İran Mitrasında böyle bir şeye rastlanmazken sonraları buna da uydurulmuştur


Mitraizm Hristiyanlığı sadece 1 yönden etkilemiştir...O da Mitraların kullandığı resimlerle Mısır Güneş diskinden gelen yine katoliklerin kullandığı azizlerin arkasındaki hale biçimli betimlemedir ve birkaç tane daha resimdir Bu işlem dördüncü yüzyıla kadar yapılmamıştır yani bu betimleme işlemi Hristiyanlık doğduktan en az 200 yıl sonra yapılmıştır..Benzerlik bundan ibarettir... İnanış biçimlerinde ibadetlerde hiçbir benzerlik söz konusu değildir..


Bugünkü bilim adamlarına ve bulgulara göre Mitraizm aslında Hristiyanlıktan etkilenmiştir..Mitraizm zaten doğduğundan beri yerleştiği yerin kültürünün de etkisiyle değişmiştir..


İddia edilen "benzerliklerin" ne kadar "benzerlik" olduğu ve doğruluk derecesi incelenirse:

İddia1:"Mitra bir bakireden 25 Aralık ta bir mağarada doğmuştur doğduğunda yanında kuzular da vardır..."
Cevap: Bu iddia aslında yarı doğrudur.Doğru olan tek kısmı Mitra’nın 25 Aralık ta doğduğudur.Fakat bunun önemli olduğu söylenemez çünkü İsa Mesih in hangi tarihte doğduğu ile ilgili Kutsal Kitap ta bir bilgi yoktur.Bazıları tarafından Hristiyanlığın doğmasından birkaç yüzyıl sonra gelenek olarak benimsenmiştir fakat tarihte hiçbir Hristiyan "İsa Mesih 25 Aralık ta doğmuştur" diye emin bir iddiada zaten bulunmamıştır

     Devam edersek Mitra bir mağarada bir bakireden doğmamıştır.Sadece sert bir kayadan doğmuştur. Tabi ki Hristiyan karşıtları sırf suçlama bahanesi bulmak için bu sert kayayı "bakire"(!) olarak nitelemiştir. Efsaneye göre bu sert kaya da bir mağaranın arkasındadır.Ayrıca Mitra bu kayadan büyümüş olarak doğmuştur yani çocuk olarak değil!
Kuzular Mitranın bu kayadan doğmasına yardım etmişlerdir...
     Hristiyanlıktaki "kuzu" kelimesinin kullanımı ise Tevrat’tan yani Yahudi kültüründen gelir. Mitracılık tan değil! zaten Mitra’ya yardım eden kuzularla Hristiyanlığın hiçbir ilgisi yoktur. Fakat Mitra üzerinde çalışan bilim adamları(mithraic scholars) bunun nedeninin bile aslında Mitracılığın Hristiyanlıktan etkilenmesi olduğunu söyler!


Değişik Mitra kültürlerinde Mitra’nın bir kadından doğduğu da söylenmiştir Fakat bu aslında Mitraclığın Hristiyanlıktan etkilendiği yönünde yorumlanmıştır çünkü bütün bu "Kadından doğma" betimlemeleri yani kanıt olabilecek buluntular hep Hristiyanlığın doğmasından sonraki dönemlerde bulunmuştur.Ayrıca hiçbir kültürde Mitra’nın "Kutsal bakireden doğduğu" söylenmez.

İddia2: "Mitra’nın da İsa Mesih gibi 12 tane “arkadaş”ı vardı"

Cevap: Bu iddia ile ilgili hiçbir kanıt bugüne kadar bulunamamıştır. Pers Mitraları’nın sadece 1 tane arkadaşı vardı(12 değil!) Roman mitralarınınki ise sadece 2 taneydi!

Peki Hristiyan karşıtları bu fikri nereden edindiler? "Ulansey" in kitabında 6 şar olmak üzere 12 tane değişik şekilli figürler vardır. İddiayı dile getirenler bunları görüp "işte 12 tane havari(!) aynı İsa gibi" bir yorum yapmış olabilirler. Fakat mitracılıkla ilgilenen hiçbir bilim adamı bu sonuca ulaşmamıştır

İddia3: "Mitra dünya barışı için kendini kurban etti"

Cevap: Bu iddia da tamamen yanlıştır ve bazı saptırmalara dayanır...Öncelikle Mitra kendini kurban etmemiştir, bir boğayı öldürmüştür.Efsaneye göre bir boğayı öldürüp kahramanca bir iş yapmıştır.


İddia4: "Mitra bir mezarda ölmüş yanmış ve üçüncü gün dirilmiştir"

Cevap: En asılsız olan iddia budur..Hiçbir mitraist belgede, hiçbir mitraizm çalışma literatüründe böyle bir olay yoktur. Mitraizm üzerinde çalışan hiçbir bilim adamı tarafından kabul edilmez. Bu bilim adamlarından biri olan Gordon şöyle der "Mitraların ölmesi gibi birşey söz konusu değildir"(Gor IV 96) tabi ki ölmesi yoktur bu nedenle"dirilmesi" gibi bir şey de söz konusu değildir.
       Peki Hristiyan karşıtları bu iddiayı neden dile getirir?
En eski Hristiyanlardan Tertullian "sapkınlara karşı" adlı bir yazısından Mitra yı "şeytanın krallığı" olarak örnek vermiştir ve o zamanki mitracıları sert bir dille eleştirmiş inançlarını bırakmasını söylemiştir.Olay bundan ibarettir


İddia5: "Mitra 'iyi çoban' diye çağrılmıştır"

Cevap: Mitra "iyi çoban" değil "aslan" diye çağrılmıştır. Ayrıca aynı iddia "Attis iyi çoban diye çağrılmıştır" şeklinde dile getirilir tabi ki bu da bir saptırmadır.. Attis "iyi çoban" diye çağrılmamıştır zaten çobandır yani Attis’in mesleği çobanlıktı! Ki böyle olmasaydı ve gerçekten "iyi çoban" diye çağrılsaydı bile (ki böyle değildir) bir şey farketmezdi zira "çoban" kelimesinin kullanımı Yahudi kökenlidir, putperest değil!


İddia6: “ 'Gerçek yaşam, Mesih' diye çağrılmıştır"

Cevap: Bu iddia da gerçekleri yansıtmaz ne "gerçek yaşam" ne de "Mesih" diye çağrılmıştır... Mitraizm üzerinde çalışan bilim adamları bu iddiaları reddeder.

Evet, Hristiyan karşıtlarınca gerek yurt içinde olsun gerek yurt dışında olsun birkaç kitapta söylenile gelen bu iddialar asılsızdır..... Mitraizmle yakından ilgilenen yüksek öğrenim görmüş kişiler tarafından reddedilir.